Tomasz Gubała Fundacja Wspomagająca Wychowanie Archezja

CUDER – PRAKTYCZNY MODEL WYCHOWANIA/PROFILAKTYKI, CZYLI JAK POKAZAĆ INTEGRACJĘ OSOBY?

 

Obrazowo można przedstawić system CUDER jako przygotowanie młodych do konfrontacji z trudnościami życia poprzez uporządkowanie ich relacji, emocji, duchowości, rozumu i fizyczności. Podstawowym założeniem jest to, że sfera duchowa jest sferą zarządzającą pozostałymi, jest sferą motywującą do rozwoju. Koncentrujemy się na integracji osoby oraz obniżaniu poziomu napięć (lęku) u młodych ludzi, stosując dwie główne strategie profilaktyczne. Pierwsza to inicjowanie i wspieranie w zintegrowanym rozwoju młodych ludzi, wskazywanie na radość płynącą z procesu rozwoju oraz wzmacnianie relacji w rodzinie i grupie; druga to zmniejszanie siły zagrożeń poprzez wskazywanie zagrożeń, czyli „pułapek” i uczenie radzenia sobie z nimi.
Pokazujemy, że człowieka można rozumieć jako jedność pięciu nierozerwalnie połączonych sfer: ciała, umysłu, ducha, emocji, relacji. CUDER bierze nazwę właśnie od pierwszych liter tychże sfer.
Celem wychowania jest m.in. integracja osoby, a odnoszenie się do sfer podczas rozmów o rozwoju, zagrożeniach i relacjach ułatwia przedstawienie skomplikowanych nieraz pojęć. Zagrożenia przedstawiane są jako pułapki na drodze rozwoju. Opisujemy je i pozwalamy młodzieży rozmieścić je na lokalnej mapie, uczymy jak je pokonywać. Wskazujemy, że jednym z lepszych sposobów jest rozwój. Człowiek poukładany we wszystkich swoich sferach jest zabezpieczony przed pułapkami.

Teoretyczne podstawy modelu wspomagania wychowania CUDER stanowi przede wszystkim trzecia część dzieła „Osoba i czyn” Karola Wojtyły, w której autor zajmuje się zagadnieniem integracji osoby w czynie. Człowiek jest jednością ciała, psychiki i ducha, a integruje się właśnie w czynie, czyli świadomym działaniu. Dla Karola Wojtyły integracja jest drugim biegunem transcendencji. Człowiek samostanowi, integrując w swoim czynie wszystkie somatyczne i psychiczne dynamizmy, które się w nim „dzieją”, ale którymi może też „kierować”.

Drugim źródłem teorii, ale też praktycznych wskazówek, jest logoterapia Viktora Frankla. Według logoterapii, człowiek zawsze ma możliwość przekucia porażki i tragedii w zwycięstwo, a pomiędzy patologicznym cierpiętnictwem a ucieczką od cierpienia jest jeszcze jedna droga – odkrycie sensu życia. V. Frankl stwierdza: „(…) życie zachowuje swój potencjalny sens w każdych okolicznościach, nawet tych najbardziej nie-znośnych. To z kolei sugeruje, że człowiek ma zdolność do kreatywnego przekuwania negatywnych stron życia na coś pozytywnego i konstruktywnego. Innymi słowy, liczy się przede wszystkim to, aby jak najlepiej wykorzystać daną sytuację”.

—

Tomasz Gubała

—

Akademia Wychowawcy – Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (108) 2018 9 8

---

---

Tomasz Gubała Fundacja Wspomagająca Wychowanie ARCHEZJA

PERSONALISTYCZNA KONCEPCJA CZŁOWIEKA PODSTAWĄ WYCHOWANIA DO ŻYCIA W RODZINIE

IX Ogólnopolski Kongres Nauczycieli Wychowania do Życia w Rodzinie

W wychowaniu ważniejsze od dawania gotowych przepisów, pouczeń i odpowiedzi jest stawianie pytań. Dobrze postawione pytanie potrafi długo „dzwonić” w zapytanym, budząc go do myślenia. Jakie pytania może postawić sobie nauczyciel wychowania do życia w rodzinie? Jaką antropologią kierować się w swoim życiu i pracy?
Wiele jest różnych teorii wychowawczych, wiele antropologii, którą wybrać, jakimi kryteriami się posłużyć?
Proponuję pytania:
1. Kim jest człowiek?
2. Jaki jest cel wychowania?
3. Jakie zasady wychowawcze prowadzą do tego celu?
4. Czy nasze – ludzkie życie ma sens?
5. Jaki to sens?

 

Zatrzymajmy się na pierwszym pytaniu, zobaczmy, jak odpowiadali na nie: filozof, psycholog, teolog. Zastanówmy się, jak inspirować uczniów do szukania odpowiedzi na to bardzo trudne i niejasne dla nich pytanie.
Ksiądz Profesor Józef Tischner odpowia-da na to pytanie, wyliczając, że człowiek jest:
– ja aksjologicznym,
– istotą wolną,
– osobą,
– istotą dialogiczną,
– podmiotem dramatu,
– ja agatologicznym.
Psycholog, psychiatra, twórca logoterapii, Viktor E. Frankl w swojej analizie egzystencjalnej ujmuje człowieka jako byt osobowy mający wymiar: cielesny, psychiczny i duchowy. To co cielesne w człowieku umożliwia mu psychiczne urzeczywistnienie jego duchowego wymiaru jako osoby.
„To co cielesne, jest samą możnością. Jako możność jest ono otwarte na to, co tę możność mogłoby urzeczywistnić: możność sama przez się nie jest niczym innym jak tylko pustą formą, przygotowaną przez czynniki biologiczne, która czeka na wypełnienie. To co cielesne, potrzebuje duszy (psyche) jako swego urzeczywistnienia i ducha jako swego spełnienia się”.

W wymiarze duchowym wyróżnia on trzy specyficzne ludzkie fenomeny: wolność, odpowiedzialność oraz dążenie do sensu i wartości. Człowiek jako osoba duchowa jest wolny i odpowiedzialny – wolny od swego organizmu psychofizycznego i wolny do urzeczywistnienia wartości i wypełnienia sensu bytu ludzkiego.
Karol Wojtyła w dziele „Osoba i czyn” mówi o antropologii adekwatnej. „Antropologia adekwatna to taka antropologia, która stara się rozumieć i tłumaczyć człowieka w tym, co istotowo ludzkie”.
W „antropologii adekwatnej” Karola Wojtyły znajduje uzasadnione miejsce zagadnienie wspólnotowego wymiaru osobowego bytu człowieka. Zgodnie z przyświecającą
jego doświadczeniu postawą zdroworozsądkową, człowiek żyje wśród innych ludzi, wśród innych osobowych „ja”. Przede wszystkim zaś człowiek działa z innymi ludźmi, toteż jego działanie, które go odsłania, zawsze jest działaniem „wspólnie z innymi”. Z tej przyczyny należałoby pokazać, że doświadczenie człowieka odsłania się w pełni dopiero wtedy, gdy dopowiedziane zostanie to, co stanowi o doświadczeniu drugiego człowieka. Tutaj wyłania się problem możliwości mówienia o „drugim” na podstawie własnego „ja”, a w dalszej perspektywie – o wspólnocie jako jedynym prawdziwie osobowym sposobie bytowania i działania człowieka z innymi ludźmi, („ja” z innymi ludzkimi „ja”). Gdy mowa o wspólnocie i panujących w niej relacjach międzyosobowych, czyn, jako czyn jednocześnie moralny, staje się działaniem opartym na przykazaniu miłości bliźniego.
Jak inspirować uczniów do rozwoju, a szczególnie do rozwoju duchowego?
Proponujemy wykorzystanie modelu CUDER – czyli pokazaniu człowieka jako jedności pięciu sfer: ciała, umysłu, duchowości, emocji oraz relacji.
CUDER to przede wszystkim sposób patrzenia na człowieka. Ciało, Umysł, Duch, Emocje i Relacje to pięć sfer, które składają się na ludzką całość. Poznanie ich jest kluczem do poznania siebie.
Program CUDER koncentruje się na obniżaniu poziomu napięć (lęku) u młodych ludzi, stosując dwie główne strategie profilaktyczne. Pierwsza z nich to inicjowanie i wspieranie w rozwoju młodych ludzi, wskazywanie na radość płynącą z procesu rozwoju oraz wzmacnianie relacji w rodzinie i grupie. Druga strategia to zmniejszanie siły zagrożeń poprzez wskazywanie zagrożeń, czyli „pułapek” oraz uczenie radzenia sobie z nimi. Człowiek poukładany we wszystkich swoich sferach jest zabezpieczony przed pułapkami.

Tomasz Gubała

—

artykuł z Częstochowskiego Biuletynu 41 Oświatowy nr 2 (108) 2018

---

---

CUDER – 5 spotkań ze sobą

CUDER to przede wszystkim sposób patrzenia na człowieka. Ciało, Umysł, Duch, Emocje i Relacje to pięć sfer, które składają się na ludzką całość. Poznanie ich jest kluczem do poznania siebie. Suma zmagań Tomasza Gubały z problemami młodych, uzależnionych, szukających siebie w grach terenowych w Ojcowskim Parku Narodowym, ubrana w symbole trafiła dziś do Szkoły Podstawowej w Krzeszowie.

 

CUDER – na której sferze opiera się wszystko?

Na początku spotkania szykujemy się do zagrania w CUDER – grę, w której na wielkiej planszy rozwijać będziemy człowieka w każdej ze sfer. Karolina Gubała opowiada o nich. Większość łapiemy w lot. Młodzi ludzie trafnie mówią o umyśle, emocjach, relacjach. Jednak najbardziej zafascynowała nas sfera ducha. W programie jest to bardzo głęboko rozumiane pojęcie. Mieści się w nim i tożsamość, i wola, i wiara, i odpowiedź na pytanie: „Kim i po co jestem?”. Przy pomocy symboli i przykładów, anegdot okazuje się, że cuDerowy „Duch” tożsamy jest z psyche, z tą duszą, którą psychologia czyni swoim przedmiotem badań.

Zastanawiamy się wspólnie jakim człowiekiem jest ktoś, kto oparł wszystko w swoim życiu na budowaniu relacji, na emocjach, na umyśle. Okazuje się, że każda z tych sfer jest ważna, jednak nie każda może pełnić funkcję kręgosłupa. Znalezienie środka, punktu odniesienia staje się zadaniem konkretnym, bo pionek (reprezentacja gracza) zbudowany jest z 5 części i tylko jedna z nich może być w środku. Którą wybrać?

 

CUDER – praktyczna teoria

„No tak, ale …” często słyszę od młodych ludzi, gdy opowiadam o jakiejś teorii, która ma dać im ramy do patrzenia na świat.

CUDER zdaje się nie budzić oporu. Mówi o człowieku w całości i w taki sposób, że nikt nie czuje, że jakaś ważna jego część została pominięta. Prowadzący opowiadają o człowieku przykładami. W mgnieniu oka staje się jasne, co było ważne w każdej sferze. Tu ktoś dał się emocjom ponieść, tu oparł się o ducha, tu stracił relację. W kilka kwadransów teoretyczny podział człowieka na 5 staje się metodą dostrzeżenia całości – zrozumienia. Opowieści z życia stają się otwarte i jasne, mimo, że wcale nie są łatwe.

 

Zasady i wolność

Podczas spotkania z rodzicami i nauczycielami Tomasz Gubała mówi o tym, że autorytet powinien dbać o utrzymanie zasad. Dzięki nim młody człowiek nie wejdzie w przestrzeń, w której spotka go destrukcja, ból, brak rozwoju. Zasady muszą dawać przestrzeń do wyboru. Gra CUDER nie stawia w sztywnych ramach. Z woli losu pojawiamy się w jakimś miejscu na świecie. Później to już nasze decyzje prowadzą nas do miejsc, w których mierzymy się ze światem. Z mechaniki gry płynie ważny wniosek: nawet w bezpiecznym (z pozoru) miejscu należy się mierzyć i nawet w strasznej lokalizacji może zdarzyć się nam rozwój. CUDER nie mówi trzymaj się ścieżki. Mówi decyduj.

Uzależnienia odbierają możliwość decydowania. Upewniają człowieka w tym, że nie ma sensu mierzyć się i wymagać od siebie. Napędzają poczucie egzystencjalnej pustki, o którym mówi Viktor Frankl. Ta pustka osłabia najpierw ducha, a bez niego słabnie cała reszta.

Plujący kamień

Rodzic, wychowawca ma zadanie zbliżenia się do młodego człowieka. To on ma stawić czoła zwątpieniu i złości dziecka, ucznia i nie ulec prostemu przekonaniu, że ma do czynienia z kimś pospolitym. To on ma stawiać przed wyborem. Oczekiwać decyzji. Często stojąc w poczuciu nieskuteczności i zwątpienia. Czasem kamień, leżący w polu, pomijany i odrzucany nasiąka pewnością, że jest do niczego.Pewnie splunie w twarz zapalonemu geologowi, który dostrzeże w nim szlachetną strukturę, bo weźmie jego zachwyt za naśmiewanie się. Dopóki nie rypnie się nim o ziemię, tak, że aż pęknie i na wierzch wyjdzie jego błyszczący środek, będzie zgrywał, że nie warto się nad nim pochylać.

---

Rzadko zdarza mi się uczestniczyć w programach profilaktycznych, które są tak spójne i uniwersalne jak CUDER. Stawianie człowieka przed decyzją i koniecznością poznawania siebie jako całości i każdej ze swoich części, to trudne zadanie. Zwłaszcza jeśli wśród tych części jest duchowość, którą łatwo spłycić do wiary (religii) lub czegoś efemerycznego. Każda ze sfer CUDERa jest ostra i precyzyjnie opisana. Gra (wielko)planszowa wciągająca i dająca przestrzeń dla każdego do opowiedzenia o sobie.

 

Młodzi Krzeszowianie okazali się być świetnymi słuchaczami, wnikliwymi obserwatorami problemów i fascynującymi rozmówcami. Z ciekawością i doświadczeniem weszli w dyskusję i grę. Wychodząc rozmawiali o tym jak uniknąć pułapek i skorzystać z różnych, codziennych sytuacji. Skorzystali.

—

artykuł ze strony: http://maciejjonek.pl/2018/03/21/cuder/ 

---

---

Można grać przeciwko uzależnieniom w sieci

Ministerstwo Zdrowia uznało, że program napisany przez Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Zielonki może zapobiegać uzależnieniom do komputerów, telefonów, hazardu i gier w sieci. Za pośrednictwem Krajowego Biura Przeciwdziałania Narkomanii wykupiło w formie grantu zajęcia dla młodzieży z podstawówek.

– Zajęcia mamy przeprowadzić w 80 palcówkach w trzech województwach: małopolskim, pod­kar­pac­kim i świętokrzyskim – mówi Tomasz Gubała ze zielo­neckiego stowarzyszenia, pomysłodawca programu przeciwdziałającego uzależnieniom, czyli gry CUDER, która ma pomagać w wychowaniu młodzieży. Dlatego są spotkania z rodzicami i szkolenia dla nauczycieli.

 

Kolejne litery w nazwie gry oznaczają: ciało, umysł, duch, emocje, relacje. Gra wskazuje, że człowiekowi jest potrzebny rozwój każdej z tych sfer – wtedy wygrywa. – Poprzez zabawę pokazujemy młodzieży jak budować relacje, trenować sposoby rozwoju i uczyć rozpoznawania zagrożeń – zaznacza Gubała. Pilotażowe zajęcia były prowadzone w ubiegłym roku m.in. w gminie Zielonki. Wówczas Roman Solecki z Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie robił badania, z których wynikało, że przynajmniej 15 proc. uczniów klas V i VI szkół podstawowych jest uzależniona od gier w sieci. W tym roku realizacja programu CUDER zaczęła się w Szkole Podstawowej w Skale. Były mini wykłady i gra na wielkiej planszy. – Reguły są łatwe, ale jak się zrozumie o co chodzi, to jest super. Wszystkie posunięcia uzgadnialiśmy z klasą – mówią zwycięzcy Dawid Odro­biń­ski i Krystian Starczyń­ski z VIa.

Program chwali Agata Marzec-Remiszewska, nauczycielka języka polskiego. – Uczniom podobała się gra i wykłady z uzupełnianiem zdań. Dobrze, że coś takiego powstało, bo w sprawach profilaktyki szkoły często są zdane na siebie – mówi. CUDER podczas zajęć profilaktycznych ujawnia trzy rodzaje zagrożeń. Pułapka typu K – jest zastawiona przez kogoś, kto sam jest w kryzysie, jest np. uzależniony od komputera, ma problem z pornografią. Pułapkę typu N zastawia kogoś naiwny, kto myli miłość z nadopiekuńczością np. opiekun, który wykonuje zadania za dziecko, albo Ściąga.pl dając streszczenia lektur, gotowe wypracowania. Zajęcia profilaktyczne dla uczniów trwają trzy godziny, są też spotkania dla rodziców i nauczycieli. Dla szkół te akcje są darmowe. Mogą zgłaszać się przez stronę interne­tową www.cuder.pl lub pod nr tel. 881 425 558

—
Autor: Barbara Ciryt  | barbara.ciryt@dziennik.krakow.pl

—
Artykuł ze strony: www.dziennikpolski24.pl

---

---

W „Głosie Karmelu” nr 2/2015 „Ojcowskie spotkania. Profilaktyka zagrożeń w Dolinie Prądnika”

„Głos Karmelu” zamieścił artykuł o profilaktyce zagrożeń, jaka ma miejsce w Ojcowie, w Dolinie Prądnika. Tomasz Gubała jest pomysłodawcą Ojcowskich spotkań i profilaktyki zintegrowanej CUDER. Więcej szczegółów w artykule:

---

---

Marta Krystera – Pedagog Szkoły Podstawowej w Skale

W dniu 17 marca 2015 roku w Szkole Podstawowej w Skale zostały przeprowadzone warsztaty profilaktyki uzależnień behawioralnych oraz gra profilaktyczna „CUDER” dla uczniów klas 4-6 zorganizowane przez pana Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Zielonki, a prowadzone przez panią Karolinę Gubałę i panią Katarzynę Łatkę.

Tematyka warsztatów była bardzo interesująca. Uczniowie słuchali prowadzących z zainteresowaniem, odpowiadali na pytania, przez cały czas brali aktywny udział w zajęciach. Prowadzące zajęcia były dobrze przygotowane merytorycznie, dobrały właściwe i zróżnicowane metody, formy oraz środki dostosowane do tematyki warsztatów. Pomimo dosyć długiego czasu trwania zajęć (3  jednostki lekcyjne) nie były one dla uczniów nużące i pozwalały im na ciągły aktywny udział. Krótkie przerwy po każdej z trzech części warsztatów pozwalały na odreagowanie emocji, posilenie się, relaks.

Panie prowadzące warsztaty miały właściwe podejście do uczniów, były pogodne, otwarte na ich pomysły, zwracały się do nich w sposób życzliwy, z humorem, miały ciągły kontakt z „publicznością”, dawały szansę uczniom na wypowiedzenie się, podzielenie się własnymi pomysłami. Co jakiś czas wybierały reprezentantów klas do różnych zadań i konkursów. Stale obserwowały reakcje uczniów i dostosowywały się do nich kierując ich uwagą. Uczniom już na samym początku wyjaśniono w prosty sposób na konkretnych przykładach tematykę warsztatów. Rozszyfrowano hasło „CUDER” – Ciało, Umysł, Duch, Emocje, Relacje. Uczniowie dowiedzieli się, że wszystkie te sfery, które posiada człowiek, trzeba przez całe życie rozwijać, nie można się skupiać tylko na jednej, gdyż prawdziwie szczęśliwy człowiek jest tylko wtedy, gdy dba o te pięć sfer swojego życia, rozwija je, mając na uwadze, że najważniejszą z nich jest sfera ducha. Uczniowie obejrzeli kilka fragmentów znanych filmów animowanych, na podstawie których prowadzone były ważne rozmowy, ukazujące uzależnienia, pułapki, jakie niesie za sobą korzystanie z internetu i sposoby radzenia sobie w sytuacjach kryzysowych.

W trzeciej części warsztatów uczniowie zagrali w grę „CUDER”. Była to wielka plansza rozłożona na podłodze i duże pionki. Prowadzący objaśnili zasady gry. Główną ideą gry było jak najszybsze rozwijanie swojego pionka w każdej ze sfer w sposób jak najbardziej równomierny. Reprezentanci mogli w trakcie gry naradzać się ze swoją klasą, dlatego w grę byli zaangażowani wszyscy uczniowie na sali.

Każda część warsztatów była na swój sposób interesująca, wzajemnie uzupełniała się z pozostałymi częściami warsztatów. W ogólnej ocenie warsztatów można stwierdzić, że bardzo przydatne było poruszenie tematyki uzależnienia od komputera, gdyż jest to poważny i aktualny problem wśród dzieci i młodzieży. Bardzo ważne było również wyjaśnienie uczniom holistycznego podejścia do człowieka, pomimo że składa się on z pięciu ważnych sfer. Każda sfera wymaga dbałości i troski o jej rozwój. Nie można skupiać się tylko na jednej np. wyglądzie zewnętrznym (ciało), bo nie jest on najważniejszy.

---

---

Agata Marzec- Remiszewska

Warsztaty profilaktyczne oraz gra „CUDER” w sposób prosty, przystępny wyjaśniły uczniom skomplikowaną tematykę prawdziwego człowieczeństwa (istotę równomiernego rozwoju pięciu sfer życia). Przedstawiły zebranym, jak poważny jest problem uzależnień od komputera, jak radzić sobie z zagrożeniami wynikającymi z niekontrolowanego używania Internetu.

Świetny kontakt prowadzących z uczniami, swobodna atmosfera, ale jednocześnie pozwalająca skupić się na tematyce i aktywnie uczestniczyć w zajęciach. Doskonałe przygotowanie merytoryczne prowadzących, elastyczność reagowania na pomysły publiczności oraz umiejętność prostego przekazywania informacji trudnych stanowiły ogromny atut warsztatów.

---

---

Nowe wyzwania w szkolnej profilaktyce

6 czerwca 2014 roku w Akademii Ignatianum w Krakowie odbyła się konferencja naukowa „Nowe wyzwania w szkolnej profilaktyce”, zorganizowana przez Katedrę Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji.  W konferencji uczestniczył również autor profilaktyki zintegrowanej CUDER – Tomasz Gubała.

A relację z konferencji zamieszczono w półroczniku Akademii Ignatianum nr 2/2014 (13):

---

---

„CUDER” – OPTYMALNA DROGA DO DOROSŁOŚCI

Ciało, Umysł, Duch, Emocje, Relacje – to pięć sfer, których jedność niezbędna jest do pełnego rozwoju. Warsztaty poświęcone obniżaniu poziomu napięć i lęku u młodzieży przperowadzono w środę 2 października 2013 roku w Gimnazjum nr 2 im. Marii Skłodowskiej–Curie w Gostyniu. Uczestnikami byli uczniowie trzech klas z tej szkoły. Zajęcia odbyły się w ramach programu profilaktycznego „CUDER”. Jego nazwa jest skrótem utworzonym z pierwszych liter oznaczających wspomniane sfery.
Program „CUDER” koncentruje się na obniżaniu poziomu napięć (lęku) u młodych ludzi stosując dwie główne strategie profilaktyczne. Pierwsza z nich to inicjowanie i wspieranie w rozwoju młodych ludzi, wskazywanie na radość płynącą z procesu rozwoju oraz wzmacnianie relacji w rodzinie i grupie. Druga strategia to zmniejszanie siły zagrożeń poprzez wskazywanie zagrożeń, czyli „pułapek”, oraz uczenie radzenia z sobie z nimi. Człowiek poukładany we wszystkich swoich sferach jest przed pułapkami zabezpieczony.
Kontynuacją zajęć jest gra „CUDER”. Jej celem jest doprowadzenie do jak najpełniejszego rozwoju bohatera gry (pionka) przez wędrowanie po świecie, pokonywanie pułapek i wyszukiwanie miejsc, gdzie można spotkać ludzi wspierających w rozwoju. Grę wygrywa ten z graczy, który jako pierwszy wprowadzi maksymalnie rozwiniętego bohatera do bezpiecznej osady. Ale nie pierwsze miejsce jest w tej grze najważniejsze. Kolejni gracze nie przegrywają. Celem gry jest bowiem przede wszystkim rozwój postaci, a nie czas rozegrania gry. Tak więc każdy gracz może zakończyć grę z sukcesem. Stosowanie mapy gminy, w której mieszkają gracze, jako planszy, umożliwia zdiagnozowanie zagrożeń występujących na danym terenie.
Program i gra profilaktyczna „CUDER” wskazuje drogę do dorosłości, opartą na najważniejszych wartościach.

artykuł ze strony: http://www.gostyn.pl/CUDER_-_OPTYMALNA_DROGA_DO_DOROSLOSCI.html

---

---

Barbara Kyrc – Archezja i Frankl

Paweł Piwowarczyk – Każdy powinien być profilaktykiem

www.wiadomosci24.pl