Jednolita metoda prowadzenia profilaktyki zintegrowanej
czyli system wspomagania wychowania wg. metody „CUDER”
Proponowany system profilaktyczny jest nowatorskim ujęciem pracy wychowawczej opartej na wartościach i zasadach towarzyszących prawidłowemu rozwojowi człowieka. Profilaktyka zintegrowana, obejmuje swoim oddziaływaniem dzieci, młodzież oraz dorosłych (rodzice, nauczyciele). Rozumiana jest jako działanie wspomagające wychowanie oraz chroniące przed szeroko rozumianymi zagrożeniami w rozwoju. Realizowana systemowo pozwala zmniejszać całe spektrum zagrożeń: alkoholizm, narkomania, agresywność, przestępczość, wyuzdanie, rozpacz itp. W systemowej, długofalowej wersji powoduje zmiany postaw u dzieci i młodzieży oraz poprawia bezpieczeństwo w szkole i relacje w rodzinie.
Obrazowo można przedstawić system „CUDER” jako przygotowanie młodych do konfrontacji z trudnościami życia, poprzez uporządkowanie ich relacji, emocji, duchowości, rozumu i fizyczności z założeniem, że sfera duchowa jest sferą zarządzającą pozostałymi, jest sferą motywującą do rozwoju. Koncentrujemy się na obniżaniu poziomu napięć (lęku) u młodych ludzi stosując dwie główne strategie profilaktyczne. Pierwsza to inicjowanie i wspieranie w rozwoju młodych ludzi, wskazywanie na radość płynącą z procesu rozwoju oraz wzmacnianie relacji w rodzinie i grupie, druga to zmniejszanie siły zagrożeń, poprzez wskazywanie zagrożeń czyli ”pułapek” i uczenie radzenia z sobie z nimi.
Pokazujemy, że człowieka można rozumieć jako jedność pięciu nierozerwalnie połączonych sfer: ciała, umysłu, ducha, emocji, relacji. Od pierwszych liter “CUDER” bierze swoją nazwę. Mówiąc o rozwoju, zagrożeniach, relacjach odnosimy się do sfer, by łatwiej przedstawić skomplikowane nieraz pojęcia. Zagrożenia przedstawiane są jako pułapki na drodze rozwoju, opisujemy je i pozwalamy młodzieży rozmieścić na lokalnej mapie, uczymy pokonywać pułapki a jednym z lepszych na to sposobów jest rozwój. Człowiek poukładany we wszystkich swoich sferach jest zabezpieczony przed pułapkami.
Projekt jest kierowany przede wszystkim do uczniów gimnazjum, ale może być realizowany w starszych klasach podstawowej szkoły. Obejmuje swoim działaniem rodziców oraz wychowawców. W klasach pierwszych koncentrujemy się na integracji grupy, rozwoju refleksyjności oraz podejmowaniu trafnych decyzji, poprzez realizowanie programów “Archezja”, „Noe” oraz „Saper”. W klasach drugich pracujemy głównie nad sferą emocji i relacji realizując program “Gra Profilaktyczna CUDER”. W klasach trzecich poprzez „Archipelag skarbów” pokazujemy pozytywne aspekty budzących się z nową siłą impulsów seksualnych oraz emocjonalno-uczuciowych związanych z zakochaniem, a także złością i gniewem. Wśród uczniów są liderzy, których wyławiamy i pozytywnie ukierunkowujemy, aby młodszym od siebie wskazywali drogę rozwoju. W projekcie przewidziane są kontakty z rodzicami i nauczycielami, głównie na spotkaniach podczas wywiadówek. Ponadto na terenie każdej współpracującej z projektem gminy proponujemy utworzenie klubu pedagoga.
Ośrodek Archezja od kilku lat praktycznie realizuje, jednocześnie ewaluując projekty, które składają się na opisany wyżej system. Program “Archezja” jest realizowany od 5 lat i wyniki ewaluacji pokazują ze poprawia relacje w klasach, rozwija refleksyjność i uczy podejmowania decyzji (około 60% uczestników potwierdza to wpisem do księgi), program jest lepiej przyjmowany przez chłopców niż przez dziewczyny. Zajęcia są prowadzone w plenerze, w formie wycieczki – podróży z przewodnikami, młodymi liderami, których postawy i poglądy można polecać do naśladowania. Jest to podróż filozoficzna w czasie i przestrzeni, która wymusza przemyślenia. Zajęcia nawiązują do historii neandertalczyka, jednocześnie poruszają tematy bardzo aktualne dla współczesnego człowieka. Pracujemy w Ojcowskim Parku Narodowym, na zamku, w jaskini oraz w zrekonstruowanej wiosce z pradziejów, tytułowej Archezji. Prowadzący, w czasie zajęć podkreśla ważność podejmowania trafnych decyzji w życiu człowieka, a także integruje grupę i niejako przy okazji rozbudza zainteresowania i podpowiada sposoby na twórcze spędzanie wolnego czasu. Spotkanie ma być początkiem pracy z liderami środowiskowymi. Ewaluacja programu i późniejsze przygotowanie sprawozdania pomaga w dalszej pracy wychowawcy. Motywem przewodnim „Archezji” jest pokazanie dzieciom i młodzieży konieczności kierowania się w życiu wartościami, akceptacji samego siebie i budowanie dobrych relacji z innymi. Zajęcia mają też cel edukacyjny (historia, geografia), który został płynnie wkomponowany w całość. Program uczy jak radzić sobie z trudnymi emocjami. Jest początkiem serii zajęć realizowanych w szkole.
Jako kontynuację zajęć (klasy drugie), proponujemy grę „CUDER” – łączącą cechy gry planszowej i RPG. Celem gry jest doprowadzenie do jak najpełniejszego rozwoju bohatera gry (pionka) przez wędrowanie po świecie, pokonywanie pułapek i wyszukiwanie miejsc, gdzie można spotkać ludzi wspierających w rozwoju. Grę wygrywa ten z graczy, który pierwszy wprowadzi maksymalnie rozwiniętego bohatera do bezpiecznej osady. Kolejni gracze jednak nie przegrywają, celem gry jest bowiem rozwój postaci a nie czas rozegrania gry, tak więc każdy gracz może zakończyć grę z sukcesem. Stosowanie jako planszy, mapy gminy gdzie mieszkają gracze, umożliwia zdiagnozowanie zagrożeń występujących na terenie danej miejscowości. Rozgrywki w „CUDERa” stwarzają okazję do rozważań o tym jak pomóc wychowankowi, by lepiej rozumiał on obiektywną, realną sytuację, w której się znajduje oraz by zajął dojrzalszą postawę wobec wszystkiego, co dzieje się w nim samym i wokół niego. Wszelkie działania, które wpisują się w model “CUDER”, nawet nie będąc planowane jako element systemu a realizowane dotychczas, mogą go wzmacniać.
Pobierz artykuł: ks. Marek Dziewiecki – Profilaktyka uzależnień
Pobierz artykuł: Dariusz Zalewski – Czas powrócić do wychowania cnót
Poradnik Mistrza Gry
Filozofia – Personalizm (łac. persona; osoba) to jeden ze współczesngych kierunków filozoficznych, który akcentuje w swoich rozważaniach pojęcie osoby, jako indywidualnego i niepowtarzalnego bytu. Personalizm czerpie inspiracje z nauczania Arystotelesa, św. Tomasza z Akwinu oraz św. Augustyna, którzy za podstawę rzeczywistości uznawali osobę ludzka. Człowiek według personalistów został obdarzony przez Boga wolnością i godnością, celem jego egzystencji jest więc nieustanne dążenie do Niego. Według personalizmu katolickiego religia tworzy wieź osobową człowieka z Bogiem. Sam człowiek jako byt jest dynamiczny, nieustannie się staje i realizuje poprzez działanie. Personaliści wyróżnili dwie płaszczyzny człowieka, tj:
1. człowiek jako jednostka, która jest:
- bytem fizycznym i gatunkowym, częścią świata materialnego (Maritain),
- istotą przeznaczoną do życia w społeczeństwie,
- istotą podlegającą prawom przyrody (K. Wojtyła),
2. człowiek jako osoba, która jest:
- bytem duchowym i intelektualnym, charakteryzujący się wolnością i godnością,
- niepowtarzalna, wolna i niezależna od tego co ją otacza,
- nieskończonym wszechświatem natury duchowej.
Według personalistów nie należy ujawniać dualizmu człowieka, ponieważ jednostka i osoba to dwa bieguny tej samej istoty. J. Maritain głosił, że człowiek jest „w całości jednostką i w całości osobą”.